افتتاحیه همایش همایش ملی استقلال دانشگاه‌ها؛ چالش‌ها و راهبردها
مراسم افتتاحیه اولین همایش ملی "استقلال دانشگاه‌ها؛ چالش‌ها و راهبردها"با حضور مسئولین دانشگاه علامه طباطبائی، اساتید، دانشجویان و پژوهشگران علاقه مند در سالن اجتماعات دانشکده مدیریت و حسابداری این دانشگاه روز سه شنبه مورخ 26/11/95 ساعت 8:30 تا 10:30 برگزار شد. در این مراسم پس از قرائت قرآن کریم و نواخته شدن سرود جمهوری اسلامی ایران، دبیر همایش، آقای دکتر محمد زاهدی اصل، ضمن ابراز خیر مقدم به حاضرین و میهمانان، شرح مختصری از ضرورت طرح موضوع همایش و نقش آن در توسعه کشور را بیان داشتند. ایشان با اشاره به سند چشم انداز 1404 که بر رتبه اول ایران در منطقه از بعد علم و فناوری تأکید کرده است، یادآور شدند که برای رسیدن به چنین قله رفیعی، دانشگاه ها پیشگام هستند و نقشی که برای آنها در راستای دستیابی به این مهم در نظر گرفته شده است، رسالت و مسئولیتی بزرگ است و طبیعتاً دانشگاه باید استقلال علمی لازم را داشته باشد تا خود را به آن نقطه برساند. ایشان با اشاره به سخن امام خمینی (ره) در خصوص دانشگاه کارآمد و در مورد ضرورت برپایی این همایش، بیان کردند: دانشگاهی که استقلال علمی داشته باشد، چه خصوصیاتی دارد؟ آیا دانشگاهی که وابستگی مالی صد درصدی به دولت داشته باشد و دانشگاهی که مسئولین آن به طور کامل از سوی دولت تعیین شوند و دانشگاهی که در آن نقّادی و آزاداندیشی نباشد چگونه می تواند ادعای استقلال داشته و در جامعه اثرگذار باشد؟ ایشان با اشاره به ارتباط میان دانشگاه و جامعه، تأکید کردند که حاصل و تلاش کار دانشگاه باید در جامعه به کار گرفته شود.
در ادامه آقای دکتر علی ربیعی (وزیر محترم تعاون،کار و رفاه اجتماعی و عضو هیأت امناء دانشگاه علامه طباطبائی) به ایراد سخنرانی با عنوان " نقش هیأت های امناء در استقلال دانشگاه ها" پرداختند. ایشان ضمن مرور قوانین وظایف هیأت امناء، عنوان کردند که قوانین فعلی مربوط به اختیارات هیأت امناء مربوط به سال 1367 است و تغییرات و تحولات زمانی و تجربه ها طی این سال ها {نادیده گرفته شده است} و بیان داشت با این اختیارات در نظرگرفته شده هیأت امناء نمی تواند نقش موثری در استقلال دانشگاه داشته باشد. دانشگاه به عنوان یک نهاد علمی و مدنی طی 100 سال اخیر متمرکزتر شده و دانشگاه خود را از نهادهای دیگر تفکیک کرده است و این تفکیک در گذر زمان پیچیده تر نیز شده است و این روند بر خلاف روندی است که در کشورهای توسعه یافته وجود دارد و در این کشورها دانشگاه نقش و تأثیرات بیشتری در زندگی اجتماعی و عرصه های سیاسی و اقتصادی دارد.
ایشان در ادامه به نوع رابطه دانشگاه با عرصه های مختلف، شناخت نیازهای پیرامونی، اختیارات محدود هیأت امناء در عمل و... اشاره نموده و اعلام کردند که با در نظر داشتن محدودیت های موجود، هیأت امناء نقشی در استقلال دانشگاه نمی تواند داشته باشد در حالی که دانشگاه پاسخگو به نیازهای جامعه و نهادهای خصوصی و عمومی می تواند راهی برای استقلال دانشگاه باشد و در ساختار نظم فعلی باید تجدید نظرشود.
پس از این سخنرانی، آقای دکتر سید ضیاء هاشمی (معاون محترم وزارت علوم،تحقیقات و فناوری و دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تهران) سخنرانی با عنوان "آزاد اندیشی و نقادی در دانشگاه مستقل" ارائه نمودند. ایشان آزاد اندیشی، نقادی و گفتگو را ضرورتی برای کارآمدی، رشد و حیات دانشگاه و راه های دستیابی به حقیقتی که علم به دنبال آن است، دانسته و سه مفهوم آزادی اندیشه، آزادی بیان و آزادی پس از بیان را از موجبات استقلال دانشگاه و ایجاد انسجام برشمرد. همچنین پذیرش تعدد و تکثر آراء و دیدگاه ها و... را مقدمه آزادی و استقلال دانشگاه عنوان کردند و اینکه با رواج آزاداندیشی در دانشگاه، رشد و پیشرفت علمی و فرهنگی، خلاقیت‌ها و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در میان دانشگاهیان تجلی بیشتری خواهد یافت و در نتیجه انسجام، اعتبار و کارآمدی و اثربخشی دانشگاه افزایش می‌یابد.
سپس رئیس کمیته علمی همایش آقای دکتر محمد رضا ضیائی بیگدلی (استاد حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی) ابتدا سخنرانی کوتاهی با عنوان "استقلال دانشگاه ها، خصیصه ذاتی یک دانشگاه سلامت" ارائه دادند. به عقیده ایشان دانشگاه مرکز هر نوع اندیشه سازی، اندیشه پروری و تربیت متخصصان برای هر جامعه است و باید از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد به این معنی که به هیچ رکن دولتی- حکومتی وابسته نباشد و این عدم وابستگی همان اصلی است که امروزه به آن استقلال دانشگاه ها گفته می شود که هنوز در جامعه ما به درستی شکل نگرفته است و هرچند مقرراتی در این زمینه وضع شده است ولی کمتر جنبه اجرائی یافته است. در مورد مفهوم استقلال دانشگاه ها ایشان تأکید داشتند که این مفهوم به معنای خروج از نظام حقوقی و حکومتی نیست بلکه بدان معنا است که دانشگاه ها در چارچوب وظایف قانونی مصوب خود حق تصمیم گیری در کلیه امور آموزشی، تحقیقاتی، دانشجویی و مدیریتی را داشته باشند. در ادامه ایشان گزارشی از روند برگزاری همایش ارائه نمودند. در این همایش 15 مقاله سفارشی ارائه و در فراخوان انجام شده 40 مقاله به دبیرخانه مجمع رسید که 32 مقاله در کتاب چکیده مقاله ها پذیرفته و به چاپ رسیده است.
در آخرین سخنرانی آقای دکتر حسین سلیمی( رئیس محترم دانشگاه علامه طباطبائی ) به موضوع "مفهوم استقلال دانشگاه" پرداختند. ایشان بیان داشتند استقلال به آن معنایی که در دانشگاه ها و جامعه اداری ایران گفته می شود در شرایط فعلی برای دانشگاه ها امکان پذیر نیست و ساختار حقوقی، مالی – اداری و اقتصادی و ... اجازه استقلال نمی دهد. البته آرمان استقلال دانشگاه ها و نقطه ای که روزی به آن خواهیم رسید، در شرایط و ساختار فعلی احیاء اختیارات قانونی دانشگاه ها یک قدم بزرگ رو به جلو است که می تواند بخش مهمی از مشکلات جامعه دانشگاهی را حل کند و تجربه ای است که می تواند بستر استقلال دانشگاه ها را فراهم کند.
شایان ذکر است این همایش تا ساعت 19:15در دانشکده مدیریت و حسابداری با ارائه سخنرانی های کلیدی، برگزاری پنل های تخصصی و ارائه مقالات ادامه یافت.